Wes Craven

WES CRAVEN

Debiutował w 1972 r. krwawym horrorem „Ostatni dom po lewej”, przetwarzającym wątki z filmu Ingmara Bergmana – „Źródło” (1960). Historia pary psychopatycznych zabójców, których ofiarami padają młode dziewczyny ze względu ze swoją brutalność jest do dziś zakazana w Wielkiej Brytanii, a jeden z popularnych przewodników filmowych, „Leonard Maltin’s Movie Guide”, określił ją, jak i jej pomysłodawcę mianem „odrażających” i „naprawdę chorych”. Nie zniechęciło to jednak Cravena do dalszej pracy w kinie. Po 5 latach zajmowania się montażem oraz pisaniem scenariuszy filmów biograficznych, romansów i komedii, zrealizował za 225 tysięcy dolarów swój kolejny horror – „The Hills Have Eyes” (1977). Obraz szybko wszedł do klasyki gatunku lat 70., a także przyniósł autorowi nagrodę Jury Międzynarodowego na Katalońskim Festiwalu Filmowym w Sitges w Hiszpanii. Nazwisko Cravena zaczęto wymieniać obok innych twórców horrorów, m.in. Johna Carpentera („Halloween”, 1978). Jeszcze w tym samym roku wyreżyserował dla telewizji NBC film o nastoletniej czarownicy – „Stranger in Our House” z udziałem gwiazdy kina klasy „B” – Lindy Blair. W 1981 r. swoją premierę miał jego kolejny obraz „Deadly Blessing” o kobiecie terroryzowanej przez członków religijnej sekty. Rok później przedstawił „Swamp Thing” (1982).

Prawdziwym przełomem w jego karierze okazało się jednak dopiero stworzenie postaci Freddy’ego Kruegera, monstrum z makabrycznym poczuciem humoru i zakończonymi ostrymi ostrzami rękawiczkami, mordercy, który posiada zdolność wnikania w sny swoich ofiar – dzieci i zmuszania ich do śmiertelnych samookaleczeń. Po raz pierwszy kino poznało go w 1984 r. w zrealizowanym za niecałe półtora milionów dolarów „Koszmarze z ulicy Wiązów”. Film odniósł tak duży sukces finansowy (26 milionów dolarów jedynie w USA), iż producenci podjęli się pracy nad kolejnymi – aż 6 sequelami, z których jedynie ostatni – „Nowy koszmar Wesa Cravena” (1994) wyreżyserował jego pomysłodawca (pozostałe to: „Zemsta Freddy’ego”, 1985, Jacka Sholdera, „Wojownicy snu”, 1987, Chucka Russella, „Władca snów”, 1988, Renny’ego Harlina, „Dziecko snu”, 1989, Stephena Hopkinsa oraz Freddy nie żyje: koniec koszmaru”, 1991, Rachel Talalay). Freddy, w którego zawsze wcielał się Robert Englund, stał się jednym z najważniejszych bohaterów horrorów obok Frankensteina, wilkołaka, czy Jasona z „Piątku 13-tego” (przez jakiś czas krążyła nawet pogłoska, iż mordercy spotkają się w jednej produkcji). Sam film Cravena, eksploatujący tematykę zła kryjącego się na pograniczu jawy i snu, wyznaczył nowy etap w rozwoju horroru.

Jednak przez następne kilkanaście lat nie udało się twórcy powtórzyć tego sukcesu. Intensywnie pracował dla telewizji, realizując m.in. filmy „Chiller” (1985), „Casebusters” (1986) oraz „Night Visions” (1990). Dla sieci CBS wyreżyserował kilka odcinków kontynuacji popularnej serii „Strefa zmroku” (1985), a dla NBC stworzył serial „The Nightmare Cafe” (1992) z Robertem Englundem w głównej roli. Bez większego echa przeszły jego filmy kinowe: sequel „The Hills Have Eyes Part II” (1985), „Deadly Friend” (1986), w którego produkcję mocno ingerowała cenzura, a także samo studio, rozgrywający się na Haiti – „Wąż i tęcza” (1988) oraz „Shocker” (1989), w którym podjął nieudaną próbę stworzenia następcy Freddy’ego –  Horace’a Pinkera. Dobre recenzje otrzymał natomiast jego kolejny film „The People Under the Stairs” (1992), który przyniósł mu nagrodę publiczności na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Fantasy w Brukseli. Umiarkowanym powodzeniem cieszył się też „Nowy koszmar…”, za którego scenariusz otrzymał International Fantasy Award. Porażkę poniósł jego ‘horror na wesoło’ – „Wampir na Brooklynie” (1995), którego pomysłodawcą, a także odtwórcą głównej roli był Eddie Murphy.

Serca publiczności oraz znakomite recenzje krytyki udało się Cravenowi odzyskać za sprawą „Krzyku” (1996), filmu o nastolatce walczącej z psychopatycznym mordercą ukrytym pod ‘halloweenową’ maską, według scenariusza Kevina Williamsona oraz z udziałem Neve Campbell, Courtney Cox i Davida Arquette. Tym razem twórca postanowił pokazać, jakie reguły i konwencje rządzą horrorami – połączył humor ze strachem, ironię z autotematyzmem. Zaproponował widzowi grę, w której sprawdzał jego znajomość gatunku. Dwa lata później z tą samą ekipą, w „Krzyku 2″, przedstawił zasady, według których budowane są sequele. W 2000 r. zaprezentował utrzymany w podobnym stylu „Krzyk 3″, który zamknął trylogię. Jeszcze w tym samym roku doczekała się ona swojej parodii – „Strasznego filmu” w reżyserii braci Wayansów, a w 2011 wyszła czwarta odsłona „Krzyku”, z czego kolejna jest planowana na 2013 rok.

FILMOGRAFIA:

Ostatni dom po lewej (Last House On Left) (1972)

Wzgórza mają oczy (Hills Have Eyes) (1977)

Obcy w naszym domu (Stranger in Our House) (1978)

Śmiertelne błogosławieństwo (Deadly Blessing) (1981)

Potwór z bagien (Swam Thing) (1982)

Koszmar z ulicy Wiązów (Nightmare On The Elm Street, A) (1984)

Zaproszenie do piekła (Invitation to Hell) (1984)

Morderczy chłód (Chiller) (1985)

Przyjaźń na śmierć i życie (Deadly Friend) (1986)

Wzgórza mają oczy 2 (Hill Have Eyes 2) (1988)

Wąż i tęcza (Serpent And The Rainbow, The) (1988)

Shocker (Zbrodnia ze snu) (1989)

Nocne wizje (Nigh Visions) (1990)

W mroku pod schodami (People Under The Stairs) (1991)

Nowy koszmar Wesa Cravena (New Nightmare) (1994)

Wampir w Brooklynie (Vampire in Brooklyn) (1995)

Krzyk (Scream) (1996)

Krzyk 2 (Scream 2) (1997)

Koncert na 50 serc (Music Of The Heart) (1999)

Krzyk 3 (Scream 3) (2000)

Red-Eye (2005)

Przeklęta (Cursed) (2005)

Zbaw mnie ode złego (My Soul To Take) (2010)

Krzyk 4 (Scream 4) (2011)